Verpleegkundig leiderschap 

Verpleegkundig leiderschap is een competentie die ik tijdens deze opleiding regelmatig ben tegengekomen, zowel in schoolopdrachten als tijdens mijn stages. Deze competentie was nieuw voor mij en kwam niet echt voor in mijn vooropleiding. Aan het begin had ik ook best moeite met deze competentie. Verpleegkundig leiderschap was voor mij in de praktijk simpelweg het leiden van een team, het geven van sturing, het geven van een klinische les en het coördineren van zorg voor patiënten. Echter, heb ik het begrip leiderschap onderschat, want er komt veel meer bij kijken. Om het begrip leiderschap te begrijpen, heb ik even een stap achteruit genomen en ben ik op zoek gegaan naar wat dit daadwerkelijk betekent. ''Verpleegkundig leiderschap, wat is dat nou eigenlijk??? ''.

Volgens het boek ''Leiderschapsontwikkeling van verpleegkundigen'' gaat het verder dan alleen directe patiëntenzorg. In deze competentie wordt verwacht dat verpleegkundigen op hbo-niveau proactief denken (analyseren, observeren, preventie, besluitvorming),innovatieve oplossingen implementeren (nieuwe creatieve ideeën en technieken), en goede samenwerking binnen het team bevorderd (communicatie, feedback, en coördinatie). Bovendien moeten verpleegkundigen continu op de hoogte blijven van de laatste trends en ontwikkelingen binnen hun vakgebied, evenals van Evidence-based Practic (EBP) (Adriaansen & Peters, n.d.).

Doordat de verpleegkundige rol in de zorg zo belangrijk, verantwoordelijk en complex is, staat dit begrip op hbo-niveau zo centraal. Na het bestuderen van deze competentie heb ik een bredere kijk op deze vaardigheid gekregen en was ik benieuwd hoe het in de praktijk wordt toegepast.

Tijdens mijn stageperiode moest ik deze competentie toepassen. Ondanks dat ik onderzoek had gedaan naar het begrip, werd er in de praktijk streng opgelet en beoordeeld. Na een paar keer oefenen, feedback vragen en zelfreflectie lukte het mij uiteindelijk wel.

Een leven lang leren is essentieel voor verpleegkundig leiderschap, omdat de zorg continu in ontwikkeling is. Zo komen er steeds nieuwe inzichten, technologieën, aangepaste protocollen en richtlijnen. Dit vraagt van de verpleegkundigen dat zij zich blijven aanpassen en hun kennis en vaardigheden voortdurend ontwikkelen. Het vereist ook het vermogen om in te spelen op veranderingen. Dit is niet alleen goed op professioneel vlak, maar op persoonlijk vlak. Doordat je continu bezig bent met het ontwikkelen van jezelf, groei je uiteindelijk ook als mens.

Ook ik, als student verpleegkundige, ben continu bezig met mijn ontwikkeling op eigen initiatief. Dit bleek bijvoorbeeld uit het feit dat ik zelf de stap heb genomen om te onderzoeken wat de competentie verpleegkundig leiderschap betekent en hoe ik deze in de praktijk kon toepassen.

Door te blijven leren, zoals het vragen naar feedback, zelfreflectie en het verdiepen in nieuwe kennis, kon ik deze competentie steeds beter ontwikkelen. Kortom, het is van belang om voortdurend kennis op te doen, zodat je blijft groen en bijdraagt aan een leven lang leren. 

• Een tip voor de mbo-hbo doorstromers: onderschat de opleiding niet en begin vroegtijdig met het verdiepen in de verpleegkundige competenties.

Persoonlijke visie op een leven lang leren 

Vanaf het moment van onze geboorte beginnen we ons al te ontwikkelen, zowel fysiek als mentaal. Het verlangen om te groeien, nieuwe vaardigheden te leren en onszelf te verbeteren, is een essentieel onderdeel van het menselijk bestaan. Een natuurlijke drang die ons hele leven doorgaat.

In het vakgebied van de verpleegkunde is het concept van een leven lang leren van essentieel belang. Het is belangrijk dat een verpleegkundige voortdurend groeit als zorgprofessional. Dit komt doordat de zorg continu verandert en zich ontwikkelt. Het is een dynamisch en veeleisend vakgebied dat vraagt om actuele kennis en aanpassingsvermogen, met een open houding ten opzichten van bijvoorbeeld nieuwe inzichten en technologieën. Een verpleegkundige moet dus bereid zijn om zicht voortdurend te blijven ontwikkelen en nieuwe vaardigeden aan te leren.

Ik vindt dat elke verpleegkundige zelf verantwoordelijk is voor zijn of haar eigen leven lang leren. Het is niet alleen een vereiste, maar ook een kans op een persoonlijke en professioneel te blijven groeien. Of het nu gaat om het bijhouden van nieuwe ontwikkelen, het bijwonen van cursussen of workshops - iedereen is verantwoordelijk voor zijn eigen professionele ontwikkeling en het leveren van de best mogelijke zorg. Leven lang leren betekend voor mij veel, omdat we hier zijn om onszelf te ontwikkelen. Het maakt niet uit of het om persoonlijke of professionele groei gaat, beide zijn essentieel. Ik vind het belangrijk om zelfverzekerd te zijn in mijn werk, en door mijzelf continu up-to-date te houden, versterk ik dat zelfvertrouwen. Verpleegkundig leiderschap pas ik toe door regie te nemen over mijn leerproces en bewust keuzes te maken in mijn ontwikkeling. Wat mij motiveert? Ik hou van variatie en afwisseling, en daarom vind ik het leuk om mijzelf steeds opnieuw uit te dagen en te blijven leren.

Om dit te kunnen doen, wordt er van je gevraagd om initiatief te nemen en verantwoording te dragen voor je eigen leerproces. Dit hoort bij de competentie verpleegkundig leiderschap. Volgens de BN2020 CanMEDSrol 6: De Organisator – Verpleegkundig leiderschap, wordt er verwacht dat een verpleegkundige een actieve houding heeft en zelf regie neemt in het uitvoeren van het eigen vakgebied. Daarnaast wordt er een coachende, ondernemende en resultaatgerichte houding verwacht.

De gedragingen en attitudes die hiervoor belangrijk zijn, zijn onder andere het nemen van verantwoordelijkheid om het beroep hoog te houden en het ontwikkelen van een zelfbewuste beroepshouding (Landelijk Overleg Opleidingen Verpleegkunde et al, (2020). Een voorbeeld hiervan is het bewaken en ontwikkelen van de eigen bevoegd- en bekwaamheid. Het is van belang dit zelf te bewaken, omdat het in staat stelt om zowel verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen professionele ontwikkeling als voor het waarborgen van de kwaliteit van zorg.

Leven lang leren is niet alleen belangrijk voor individu, maar ook voor het bredere zorgsysteem. Het is essentieel om je te blijven ontwikkelen, omdat het verpleegkundige dan in staat is om voortdurend te groeien en zich aan te passen aan de veranderingen binnen de zorg. Door zelf de regie te nemen over het leerproces, ontwikkel je niet alleen de vakkennis, maar ook leiderschapsvaardigheden die nodig zijn om andere te inspireren en te begeleiden. Dit is ook waarom het van zo boeiend blijft: de mogelijkheid om jezelf continu uit te dagen en te ontwikkelen.

Kortom, het begint allemaal bij jezelf: het begint echter bij JOU, want alleen jij hebt de mogelijkheid om zelf richting te geven aan je eigen ontwikkeling, jouw groei, jouw eigen leven lang leren.  

Beroepscode

Mijn toekomstige vakgebied

Als student verpleegkunde ben ik voortdurend bezig met zelfeducatie en het ontwikkelen van mezelf. Het mooie aan dit vak is dat ik zowel persoonlijk als professioneel groei. Door terug te kijken naar mijn ervaringen in de praktijk, heb ik nu eindelijk een beter beeld gekregen van wat werkelijk bij mij past. Omdat ik houd van variatie en het leuk vind om steeds nieuwe uitdagingen aan te gaan, past de zorgsetting in het ziekenhuis het meest bij mij. Bij welke specifieke afdeling of specialisatie weet ik nog niet precies, maar voor nu wil ik meer ervaring opdoen, zodat ik een breed beeld krijg en uiteindelijk een weloverwogen keuze kan maken.

Ook heb ik lange tijd in de thuiszorg gewerkt. Deze zorgsetting lijkt mij nog steeds interessant, maar ik wil misschien een andere richting op. Tijdens mijn stage-ervaring heb ik gekeken naar de mogelijkheden als verpleegkundige binnen de thuiszorg. Wat mij destijds aansprak, was de functie binnen het specialistische team verpleegkunde, ook wel het SPEC-team genoemd. Dit team biedt hoog complexe en specialistische zorg (verpleegtechnische handelingen). Denk hierbij aan specialisaties zoals wondconsulent/wondverpleegkundige, oncologieverpleegkundige en gespecialiseerde verpleegkundige op het gebied van infuustechnologie enzovoort. Ook geven zij ondersteuning en advies aan zowel cliënten als hulpverleners. Kortom, de focus ligt op complexe zorg, een richting die ik in de toekomst ook zou kunnen overwegen.

Voor nu blijf ik mezelf ontwikkelen door naar school te gaan en daarnaast als flexwerker actief te blijven in de praktijk. Op school heb ik de mogelijkheid om feedback te vragen aan medestudenten, docenten en collega's op stage. Dit helpt mij om te groeien in mijn vaardigheden en mijn handelen te verbeteren. Deze ervaringen zijn van grote waarde voor mijn ontwikkeling, omdat ze bijdragen aan mijn leven lang leren. Door mezelf voortdurend uit te dagen, nieuwe vaardigheden aan te leren en mijn kennis up-to-date te houden, blijf ik bekwaam en kan ik de best mogelijke zorg blijven leveren. Dit al geldt voor beide mogelijke toekomstige vakgebied: zowel het ziekenhuis als de thuiszorg, aangezien ik nog opensta voor beide opties.

Verpleegkundig leiderschap betekent voor mijn toekomstige vakgebied dat ik verantwoordelijkheid neem over mijn eigen ontwikkeling en een actieve rol speel in het verbeteren van de zorg. Door zelf de regie in handen te nemen en sturing te geven aan mijn leerproces, bouw ik mezelf op tot een professional die initiatief toont en gericht is op succes. Dit is essentieel voor zowel mijn persoonlijke als professionele groei.

Ik geloof dat leren niet stopt na het behalen van mijn diploma. Door de continue veranderingen in de gezondheidzorg vind ik het belangrijk om mijn kennis en vaardigheden up-to-date te houden, zodat ik de best mogelijke zorg kan leveren. Door nieuwe kennis en vaardigheden op te doen en open te staan voor feedback, bereid ik mezelf optimaal voor op mijn toekomstige vakgebied. Hierdoor ben ik bekwaam, gemotiveerd en zelfverzekerd in mijn werk als zorgprofessional.

Als ik kijk naar school, werk en mijn persoonlijke visie op een leven lang leren, dan vind ik het belangrijk om mezelf continue te blijven ontwikkelen. Ik neem zelf de regie over mijn leerproces en blijf op de hoogte van de neiuwe ontwikkelingen en trends in de gezondheidszorg. Om mijn kennis up-to-date te houden, volg ik regelmatig vak gerelateerde bronnen in de media, zoals Nursing, waar actuele onderwerpen en innovaties in de zorg worden besproken. Daarnaast volg ik bijvoorbeeld NTR Wetenschap om breder inzicht te krijgen in wetenschappelijke ontwikkelingen die relevant kunnen zijn voor de gezondheidszorg. 

Recente trends en ontwikkelingen

Als (student) verpleegkundige is het belangrijk om (nieuwe) ontwikkelingen en trends te volgen om verschillende redenen. Dit draagt bij aan de kwaliteit van zorg, waarbij je dan nieuwe inzichten, technologieën en behandelmethoden kunt toepassen. Dit kan de zorg efficiënter maken, wat vervolgens leidt tot een betere patiëntervaring en-uitkomsten. Ook helpt het om de veiligheid voor zowel patiënten als zorgverleners te waarborgen. Door kennis op te doen van de laatste protocollen en richtlijnen, kun je fouten voorkomen en de veiligheid verbeteren. Tot slot is het goed voor je professionele ontwikkeling, omdat je voortdurend bezig bent met educatie en bijscholingen. Dit vergroot je kennis en vaardigheden en draagt bij aan je groei als verpleegkundige.

Het volgen van nieuwe trends en ontwikkeling helpen je om je kennis en vaardigheden te vergroten. Daarnaast blijf je als verpleegkundige up-to-date, waardoor je beter kunt inspelen op veranderingen in de zorg. Hieronder bespreek ik twee belangrijke ontwikkelingen/trends en hun impact op de verpleegkundige zorg. 

Technologische innovaties in de gezondheidszorg 

In dit tijdperk wordt er overal meer technologie ingezet, zo ook in de gezondheidszorg. Sinds 2020 wordt er in de gezondheidszorg, na de coronapandemie, meer gebruik gemaakt van technologische innovaties. Volgens ICT & Health worden technologieën zoals AI, wearables en blockchain steeds vaker in de gezondheidszorg ingezet. AI en Machine Learning wordt gebruikt om diagnostiek te verbeteren, gepersonaliseerde behandelingen te ontwikkelen en de medicijnontwikkeling te versnellen. Wearables (zoals smartwatches en glucosemeters) worden ingezet om de gezondheidstoestand van patiënten te monitoren. Blockchain wordt voornamelijk gebruikt voor veilige en transparante medische data-uitwisseling. Door het gebruik van deze technologieën wordt de zorg steeds efficiënter en leidt dit tot betere patiënten resultaten (ICT&health, 2024). 

Als we kijken naar waarvoor zorgtechnologieën worden ingezet, moeten ze voldoen aan twee doelen. Ze moeten bijdragen aan de kwaliteit van leven van de patiënten en aan de kwaliteit van zorg die door de zorgprofessionals wort geleverd. Het is de bedoeling de het inzetten van de technologie ondersteuning biedt bij het zorgproces. Dit betekent dat de technologie het zorgproces efficiënter maakt en de zorgverleners helpt bij hun werkzaamheden. Een voorbeeld van technologie is het beeldbellen met patiënten. Dit biedt voordelen voor zowel de patiënt als de zorgprofessional (Voorbeelden van Zorgtechnologie, 2024).

Ik vind het ideaal dat er bij sommige patiëntenzorg technologie wordt ingezet, zoals smartwatches en glucosemeters (wearables). Dit zorgt ervoor dat de zorgverlener meer tijd heeft voor bijvoorbeeld urgente/acute situaties. Voor nu vind ik niet dat wij te afhankelijk moeten zijn van technologie, omdat deze ook fouten kunnen maken. Daarom is het belangrijk om een balans te vinden tussen het gebruik van technologie en het behouden van menselijke expertise. Het blijft essentieel dat zorgprofessionals kritisch blijven en de technologie aanvullen met hun eigen vakkennis en ervaringen. Zowel in het ziekenhuis als in de thuiszorg wordt er steeds meer technologie ingezet. Daarom is het van belang om mijn eigen kennis en vaardigheden bij te houden.

Technologie en leiderschap in de zorg betekent dat het inzetten van deze innovaties de zorg steeds verder wordt verbeterd. Voor verpleegkundig leiderschap houdt dit in dat je deze technologische innovaties begrijpt, implementeert en het team bijvoorbeeld begeleidt. Om dit te kunnen doen, wordt er van je gevraagd dat je visie hebt, goed om kunt gaan met veranderingen, en bijdraagt aan het bevorderen van efficiëntie en patiënttevredenheid, terwijl je ook de veiligheid waarborgt. 

Werkdruk en arbeidsmarktproblematiek in de gezondheidszorg

Werken in de gezondheidzorg brengt veel verantwoordelijkheden met zich mee en er komt veel bij kijken. Naast het leveren van patiëntenzorg komen ook andere belangrijke taken, zoals administratie, rapporteren, teamondersteuning, plannen en organiseren en kwaliteitszorg door het naleven van protocollen en richtlijnen. Kortom, het werk in de zorg is veelzijdig en veeleisend.

Als we kijken naar de definitie van het woord werkdruk, betekent het dat dit ontstaat door (hoge) eisen vanuit het werk die de grenzen ban de belastbaarheid van medewerkers overschrijden. Maar hoe hoog is de werkdruk nu eigenlijk in de zorg? Steeds meer werknemers ervaren hoge werkdruk in de zorg. Volgens Is Zorg voor de Zorg (IZZ) gaf bijna de helft (48%) aan werkdruk te ervaren. Er wordt zelfs gedacht dat de werkdruk in de zorg steeds verder zou toenemen (Werkdruk in De Zorg: Alles Wat Je Moet Weten | IZZ, n.d.).

In de gezondheidszorg is er al jaren problematiek op het gebied van personeelstekort, mede door vergrijzing en de impact van de coronapandemie. Er is een grote behoefte aan zorgpersoneel, zoals verpleegkundigen, verzorgenden en medische specialisten. Daarnaast is er sprake van een hoog ziekteverzuim onder zorgpersoneel, wat de druk op de overige medewerkers verder verhoogt (Peters, 2023).

Tijdens mijn werk- en stage-ervaring ben ik de dit probleem helaas ook tegengekomen. Ik merkte dat er veel druk werd uitgeoefend op stagiaires door het personeelstekort, waardoor zorgpersoneel hen eerder als werknemer zag dan als stagiaire. Doordat zorgpersoneel zich vaak ziek meldde, werd het leerproces van stagiaires steeds moeilijker.

Ondanks de drukte vind ik dat werkbegeleiders meer voor hun stagiaires zouden moeten opkomen. Dit gebeurde vaak niet. Als verpleegkundige is het juist hun taak om, ondanks alle uitdagingen, de zorg aantrekkelijk te houden. Dit is belangrijk om zoveel mogelijk stagiaires een succesvolle leerervaring te bieden, zodat de zorgsector, ondanks alle tegensalgen, kan blijven groeien. Het maken van duidelijke afspraken kan de samenwerking en efficiëntie enorm helpen.

In deze periode, probeer ik mijn leerproces te beschermen en mijn grenzen aan te geven. Wanneer het druk is, accepteer ik dat, maar bij elke geleigenheid dat het rustiger was, heb ik de kans benut om aan mijn leerproces te werken. Dit sluit aan bij verpleegkundig leiderschap, waarbij het belangrijk is om verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen ontwikkeling en actief te blijven leren, zelfs in een uitdagende werkomgeving.

Dit probleem zal waarschijnlijk blijven bestaan als er geen strenge maatregelen worden genomen, dus het zal ook invloed hebben op mijn toekomstige vakgebied. In de toekomst wil ik zo eerlijk mogelijk blijven naar stagiaires toe, omdat ik dit zelf ook heb meegemaakt. Ik zal daarom samen met de stagiaire(s) duidelijke afspreken maken om een prettige leeromgeving te creëren en de kwaliteit van het leerproces te waarborgen.

Als het gaat om de werkdrukte in de zorg, is het belangrijk om samen met het team of de organisatie in gesprek te gaan over mogelijke oplossingen. Op die manier kunnen we werken aan een toekomst waarin werklast beter verdeeld is en de zorg aantrekkelijk blijft voor de huidige en toekomstige verpleegkundigen.